Współczesne strony internetowe są znacznie bardziej zaawansowane niż te, które pamiętamy sprzed kilkunastu lat. Często są one obfite w dynamiczne treści, interaktywne elementy i zaawansowane funkcje, które mają za zadanie zrobić dobre wrażenie na użytkowniku, ale też takie, które będą nie tylko efekciarskie, a i użyteczne. W tym właśnie kontekście język JavaScript odgrywa kluczową rolę. Dzięki używaniu JavaScript na stronach WWW możemy implementować interaktywne funkcje służące do różnych celów.
Język JavaScript – skąd on się w ogóle wziął?
Owy JavaScript to język programowania, który został stworzony jeszcze w poprzednim tysiącleciu, bo w 1995 roku przez Brendana Eicha. Początkowo język ten nosił jednak inną nazwę – Mocha, a potem LiveScript. Dwie poprzednie nazwy jednak ostatecznie zmieniono na znany nam dziś dobrze JavaScript.
Język programowania JavaScript stał się przez te lata tak popularny dzięki swojej zdolności do obsługi dynamicznych elementów na stronach internetowych i uruchamianie ich po stronie przeglądarki. To pozwoliło uniezależnić interaktywność witryn od serwera, co znacznie odciążało ich pracę i skracało czas reakcji. Dziś skrypty na stronie internetowej stały się praktycznie nieodłączonymi jej elementami, które pozwalają wzbogacić doznania Internautów (czyli User Experience).
Struktura języka JavaScript
Charakteryzuje się on dość sporą elastycznością oraz licznymi funkcjonalnościami. Omówmy teraz poszczególne podstawowe składowe, które występują w strukturze tego języka programowania.
Zmienne
Zmienne w JavaScript jak w każdym innym języku programowania są podstawowym składową do przechowywania danych m.in. nazw, liczb, czy obiektów.
Przykładowe zmienne JS:
Typy danych
Język programowania JavaScript obsługuje różnorakie typy danych, takie jak m.in. liczby (Number), łańcuchy znaków (String), wartości logiczne (true/false), obiekty (Object), a także Null, Boolean, czy Undefined. Dzięki tym typom danych JavaScript może wykonywać różnorodne operacje na danych.
Funkcje
Pozwalają one programistom tworzyć kod, który można wielokrotnie uruchamiać. Można tworzyć funkcje anonimowe, funkcje strzałkowe, czy też funkcje wyrażeniowe.
Przykładowa funkcja w JS wyświetlająca napis:
Instrukcje
Instrukcje, które są znane również z innych języków programowania takie jak if, else, switch, for, while, czy do-while, pozwalają sterować przebiegiem wykonywania kodu. Dzięki nim można stworzyć zaawansowane operacje logiczne, uruchamiające się w określonych sytuacjach po spełnieniu zadanych warunków.
Przykładowa instrukcja JS napotkana w sklepie internetowych może wyglądać tak:
Obiekty
Co warto wyróżnić to to, że JavaScript obsługuje programowanie obiektowe, dzięki czemu umożliwia tworzenie bardziej zaawansowanych struktur danych, takich jak obiekty, które to przechowywać mogą różne właściwości i metody.
Przykładowy obiekt w JS:
Tablice
Tablice są specyficznym typem obiektu, służącym do przechowywania uporządkowanych zbiorów wartość (niekoniecznie nawet samych liczb). Najczęściej używane są przy uruchomieniu operacji takich jak sortowanie, filtrowanie, mapowanie czy redukcja elementów, co jest niezbędne przy manipulowaniu danymi.
Przykładowe tablice w JS:
Zdarzenia
JavaScript umożliwia reagowanie na różne zdarzenia, czyli inaczej tzw. eventy. Dany skrypt JS uruchamia się np. w momencie kliknięcia myszą, czy scrollowania strony. Obsługa zdarzeń zapewnia nam aspekt interaktywności strony.
Przykładowy event JS:
Biblioteki i API
JavaScript dysponuje bogatym dostępem do bibliotek, takich jak jQuery, React, Vue.js czy Angular, które ułatwiają pracę programistów. W połączeniu z API możemy korzystać także z funkcji przeglądarki takich jak m.in.: Geolocation API, Web Storage API, Fetch API.
Asynchroniczność
Dzięki rozwiązaniom takim jak Promise, async/await i funkcji callback, JavaScript obsługuje operacje asynchroniczne, co jest szczególnie pomocne przy pracy z żądaniami sieciowymi. Pozwala to na efektywną obsługę danych bez blokowania działania aplikacji. Zwiększa to po prostu wydajność strony.
Jakie skrypty JavaScript na stronie internetowej są popularne?
JavaScript na stronach www tak jak już sobie ustaliliśmy pełni kluczową rolę w interaktywności oraz implementacji różnych funkcji użytkowych.
Język ten możemy najczęściej spotkać na stronie internetowej w:
- Interaktywnych formularzach – JS pozwala na walidację formularzy, dzięki czemu użytkownik może od razu otrzymać informację o błędnie wprowadzonych danych, bez potrzeby ich wcześniejszego przesyłania na serwer;
- Animacjach i przejściach – odpowiednio skonstruowany skrypt JavaScript umożliwia tworzenie dynamicznych efektów wizualnych, np. animowanych banerów reklamowych, efektów przewijania, przejścia, czy efektów pojawiających się po najechaniu kursorem na przycisk i wiele innych;
- Obsługach zdarzeń użytkownika – dzięki skryptom JS strona może reagować na różnorodne działania użytkownika, jak kliknięcia, przeciąganie elementów czy przesuwanie suwaków na stronie;
- Personalizacjach treści – JavaScript pozwala na dostosowanie treści do konkretnego użytkownika dzięki ciasteczkom (plikom cookies) i Web Storage API;
- Skryptach marketingowych – język znajduje zastosowanie również w skryptach analitycznych takich jak Google Tag Manager, czy Analytics, które pozwalają monitorować nam wyniki naszej strony internetowej.
Czy używanie JavaScript jest konieczne? Czy są jakieś alternatywy?
JavaScript jest obecnie najpopularniejszym językiem do tworzenia interaktywnych elementów na stronach internetowych, ale istnieją również inne technologie, które mogą go częściowo zastąpić.
Alternatywą może być wykorzystanie WebAssembly, które pozwala na uruchamianie kodu innych języków (np. Rust, C++) w przeglądarce, jednak wymaga ono bardziej zaawansowanego podejścia i nadal nie obsługuje pełnej funkcjonalności typowej dla JavaScript. Warto jednak pamiętać, że zbyt duża ilość skryptów może obciążać stronę, co może wpływać negatywnie na szybkość ładowania strony – trzeba, więc wszystko robić z głową i mówiąc w prosty sposób – nie zaśmiecać strony jeśli nie mamy ku temu konkretnej ważnej potrzeby.
Jak optymalizować stronę z JavaScript?
Optymalizacja skryptów na stronach internetowych jest kluczowa, by strona działała wydajnie i szybko. Co możemy zrobić?
- Minimalizować liczbę skryptów ładowanych na stronie oraz łączenie ich w jeden plik całościowy;
- Używać „lazy loading”, aby załadować skrypty tylko wtedy, gdy są potrzebne;
- Kompresować kod JavaScript, by zmniejszyć jego rozmiar;
- Korzystać z asynchronicznego ładowania (async i defer), co pozwala na ładowanie skryptów w tle.
Czym się różni JS od innych języków programowania?
Co można powiedzieć to to, że wyróżnia się on na tle innych języków programowania ze względu na swoją wszechstronność, możliwość działania po stronie klienta oraz szerokie wsparcie przez przeglądarki internetowe. Język ten jest obecnie integralną częścią budowy nowoczesnych stron internetowych, a jego zastosowania wydają się być prawie nieograniczone – od animacji po interakcje użytkownika, czy nawet skrypty analityczne. Choć JavaScript ma inne frontendowe alternatywy jak WebAssembly to ze względu na szerokie wsparcie technologiczne, pozostaje on stabilnym narzędziem w rękach web developera.
Paweł Maciejewski
Specjalista ds. pozycjonowania